Ayr?mc?l?k ve nefret

S?n?rs?z öfkeyle da??l?rken acemi bilgeli?im,
Yakalar gözya?lar?m?… Çocuklu?umdan gelen beyaz zambak kokusu;
Nemli bir hüzünden ba?ka bir ?ey de?ilim.
Bilinmezim. Kaybolup aranmas? unutulmu? bir çocu?um.

??te Aragonböyle anlat?yor karma-kar???k ?ifrelerle örülü insan?.

De?erli okuyucular;
nefret ve ayr?mc?l?k kullan?lan oldukça yeni kavramlar olmas?na ra?men bu kavramlar?n dile getirdi?i eylemlerin kendisi oldukça eskidir.
Söze Bir öyküyü sizlerle payla?arak ba?lamak istiyorum.

Birk?z?lderili dede ile torunu evlerinin önünde oturmu?, biraz ötede bo?u?an biri siyah di?eri beyaz iki köpe?i seyrediyorlarm??.
Torunu sormu?: -Dedeci?im; sen, neden iki tane köpek besliyorsun?
Dede yan?tlam??: -Onlar benim için iki simgedir evlat. Ho?görünün ve nefretin simgesi. Ho?görü ve nefret de içimizde i?te böyle bu köpekler gibi sürekli mücadele eder durur.”
Torun yine sorar: -Peki, sence hangisi kazan?r mücadeleyi?
Bilge reis derin-derin gülümser ve der ki: -Hangisi mi evlat? Elbette ben hangisini daha iyi beslersem o kazan?r.

Evet içimizdeki duygulardanhangisini daha çok beslersek ya?am?m?za o duygu egemen olur. Fakat, günümüzde çok kolay sevginin yerini nefret; ho?görünün yerini ötekile?tirme almaktad?r. Ayr?mc?l???n temelinde; kendine benzemeyene,kendinden farkl? olana duyulan önyarg?l? tutum ve eylemler yatmaktad?r.
Ku?kusuz, insanl?k taraf?ndan i?lenen ve insanl??? alçaltan suçlar?n enba??nda ayr?mc?l?k ve nefret suçlar? gelmektedir.

Bu nedenle; Türkiye’nin,?srarla bir parças? olmak için aday oldu?u Avrupa Birli?i üyesi ülkelerin büyük bir ço?unlu?u nefret saikiylei?lenen suçlar? ve ayr?mc?l?ksuçunu ya Ceza kanunlar?na genel bir a??rla?t?r?c? hüküm ya da ayr? bir Nefret,ayr?mc?l?k Suçlar? Yasas? ç?karmak suretiyle farkl? hükümlere tabi k?lmaktad?r.
Üstelik Sadece Avrupa Birli?i de?il, ayn? zamanda Avrupa Konseyi üyesi ülke ve kurumlar? da nefret ve ayr?mc?l?k suçlar? için ayr? yasa ve politikalar belirlemektedir.

Yine Nefret suçlar?n?n, bunlara sevk eden saik nedeniyle farkl? bir muameleye tabi tutulmas? gerekti?i Avrupa ?nsan Haklar? Mahkemesi’nin de?i?ik kararlar?nda da dile getirilmektedir.
Hal böyleyken; resmi gazetede yay?nlanarak yürürlü?e giren 6529 say?l? TEMEL HAK VE HÜRR?YETLER?N GEL??T?R?LMES? AMACIYLA ÇE??TL? yasalarda DE????KL?K YAPILMASINA DA?R yasan?n 15. Maddesiyle türk ceza yasas?n?n ayr?mc?l?k suçunu düzenleyen 122. maddesi deyi?tirilerek maddenin uygulanmas? iyice i?levsiz hale getirilmi?tir.

Her ne kadar;yap?lan bu de?i?iklikle,türk ceza yasas? kapsam?nda nefret suçlar? yeni bir düzenleme olarak yasada yer al?yormu? gibi gösterilse de;zaten ?sbat yükümlülü?ü gibi nedenlerden dolay? uygulanmas?nda büyük s?k?nt?lar ya?anan 122. Madde uygulamas? bundan sonra;nefret saikinin aranmas? sebebiyle iyice i?levsiz hale getirilmi?tir.
Kan?mca burada yap?lmas? gereken yeni düzenleme; ayr?mc?l?k suçunun nefret saikiylei?lenmesi halinde ayr?mc?l?k suçunu i?leyen faile verilecek ceza belli ölçüde art?r?l?r ?eklinde olmal?yd?.

çünkü;nefret suçlar? de?i?ik yasalarda düzenlenen bir çok suçta uygulanan a??rla?t?r?c? unsur olmal?d?r. Burada suçun nefret saikiyle i?leyen san??a verilen ceza yüksek oranlarda art?r?larak verilmelidir. Örne?in; adam öldürme, yaralama, hakaret, h?rs?zl?k, ya?malama ve beden dokunulmazl???na kar?? i?lenen suçlardan herhangibirinincezaland?r?lmas?nda eyer san?k Madurun etnik kökenine, cinsel yönelimine,dini inanc?na yada engelli olmas?naduydu?u nefrete dayanarak suçu i?lediyse san??a verilen ceza suçun normal ?ekilde i?lenmesinden daha fazla cezayla cezaland?r?lmal?d?r.

Ayr?ca burada as?l gözard? edilen önemli bir sorundaha bulunmaktad?r;Nefret suçlar? bir çokfarkl? yasada farkl? suçlar için bir a??rla?t?rma nedeni olarak düzenlenmesi gerekirken bu de?i?iklikneden acaba sadece ceza yasas?n?n 122. Maddesi için yap?lm??t?r? Bu durum gerçekten ilginçtir. Üstelik bu de?i?iklik engellileri dahada fazla ilgilendirmektedir. Zira,bu de?i?iklikle yasa maddesinin özellikle engelli ayr?mc?l???nda uygulanmas? büyük ölçüde hükümsüz hale getirilmi?tir.

Yukar?da ifade etti?im dü?üncemi sizlere gerekçelendirmeden önce;deyi?iklik sonras? ortaya ç?kan sorunu, hukuki nedenleriyle do?ru tesbit edebilmek için; öncelikle ayr?mc?l?k yasa??n?n hukuki dayana??n? ve ayr?mc?l?k suçununhukuki unsurlar?n? uluslararas? kaynaklar?yla genel olarak temellendirmemiz gerekir.
Bu halde; bir dizi ba?lay?c? insan haklar? standard?na göre yasaklanm?? bir insan haklar? ihlali olan Ayr?mc?l?k suçu nedir? Uluslararas? Medeni ve Siyasi Haklar Sözle?mesi’ninuygulamalar?n? denetleyen ve ba??ms?z uzmanlardan olu?an BM ?nsan Haklar? Komitesi ayr?mc?l??? ?öyle tan?mlam??t?r:

Siyasal, ekonomik, toplumsal, kültürel veya kamusal ya?am?n herhangi bir alan?nda, insan haklar? ve temel özgürlüklerin e?it ölçüde tan?nmas?n?, yararlan?lmas?n? ya da herkes taraf?ndan kullan?lmas?n? engelleyici veya zay?flat?c? amaç ta??yan ya da bu sonuçlar? do?uran ?rk, renk, cinsiyet, cinsel yönelim, engellilik, dil, din, siyasi veya farkl? görü?, ulusal ve etnik köken, mülkiyet, do?um veya farkl? bir statüye dayal? hertürlü ay?rma, d??lama, k?s?tlama veya ayr?cal?k tan?ma’’ olarak tan?mlanm??t?r.

Yine uluslararas? hukuk alt?nda, ayr?mc?l??? belirleyen üç unsur söz konusudur.
Ayr?mc?l?k olabilmesi için kötü muamelenin mevcut olmas?, söz konusu eylemin yasaklanan bir zeminde gerçekle?mesi, kabul edilebilir ve nesnel bir gerekçelendirmenin olmamas? gerekmektedir.

Görüldü?ü gibi; bu hukuk metinlerinde ayr?mc?l?k suçunun ko?ulu olarak nefret saiki aranaca?? ?eklinde bir düzenleme bulunmamaktad?r.
bu ifade etti?imiz unsurlar? bir örnek üzerinde somutla?t?rarak engelli ayr?mc?l??? yasa??n? incelememiz gerekirse eyer;
uluslararas? ticaret yapan bir ?irkette avukat olarak çal??t?r?lmak üzere i?e bir ki?i al?nacakt?r. ??e al?nma ko?ullar? ?öyledir;
En az bir yabanc? dili çok iyi derecede kullanmak,
devletler aras? ticaret hukukunuveticaret, borçlar, icra iflas yasalar?n? iyi bilmek.
Son olarak, bu alanda i? deneyimi tecrübesi olmakt?r.
?? ba?vurusu yapan 5 avukat olur. Bunlardan biri; devletler aras? ticaret hukukunda doktora yapm??, daha önce bu ?irkete benzer ba?ka bir ?irkette 3 y?l çal??m?? iki yabanc? dili çok iyi derecede kullanan ve görme engelli avukat olan x’tir.
Fakat i?e hukuk fakültesinden yeni mezun olan ve daha avukatl?k staj?n? yeni tamamlayan ve hiçbir i? deneyimi tecrübesi olmayan üstelikte sadece bir yabanc? dil bilen Y al?n?r.
?imdi burada x’in i?e al?nmamas?n?n nedeni ne olabilir?Zira,i?e al?nan avukat Y’den X’ingörmemesi d???nda hiçbir fark? bulunmamaktad?r.Ayr?ca ondan daha fazla mesleki niteli?e, donan?ma, deneyime ve tecrübeye sahiptir.bu durum elbetteayr?mc?l?k içeren bir uygulamad?r. Çünkü, olay?m?zda X’in i?e al?nmamas? haks?z muameledir. X’in tercih edilmemesinin nedeni; onun görme engelli olmas?d?r. burada toplumun engellilere kar?? yanl??, a??alay?c?, küçük görücü önyarg?l? yakla??m? kötü muamelenin hukuki unsurunu olu?turmaktad?r ve ayr?mc?l?k suçunu bütün unsurlar?yla meydana getirmektedir.

Fakat art?k yeni de?i?iklikle bu ayr?mc?l?k suçunu olu?turmak için yeterli de?ildir.Zira yeni düzenlemeye göre suçun nefret saikiyle i?lenmesi ko?ulu da aranmaktad?r.

Oysa engellilerin ayr?mc?l??a maruz kalmalar?n?n alt?nda nefretten çok toplumun engellilere kar?? yanl??, önyarg?l? tutum ve davran??lar? yer almaktad?r.
Nefret ve ayr?mc?l?k suçlar?nda en önemli benzerlik; ma?dur ya da ma?durlar sahip olduklar? temel ve de?i?tirilemez nitelikteki ?rk, etnik kimlik, milliyet, din dil, renk, cinsiyet, cinsel yönelim, cinsiyet kimli?i, ya?, fiziksel ya da zihinsel engellilik gibi belirli baz? özellikleri nedeniyle i?lenen suçun hedefi olmaktad?r. Ayr?ca yine Nefret ve ayr?mc?l?k suçlar?nda i?lenen eylem sadece ma?duru de?il onun kendisini birlikte tan?mlad??? grubu da derin bir biçimde etkileyen sonuçlar do?urur. hem de; ma?durun ve ait oldu?u grubun topluma kabul edilmedikleri mesaj?n? yollayarak kat?l?m hakk?n? engeller.

Zira yine bu suçlar?n bireysel ma?durunun yan? s?ra çok daha geni? bir hedef kitlesinin olmas? bu suçlar?n toplum üzerindeki etkisini derinle?tirir. Bu suçlar toplum üyeleri aras?nda olmas? gereken e?itlik idealini zedeler.
Nefret ve ayr?mc?l?k suçlar?n? engelleme amac?ndaki yasal düzenlemeler ba?ar?l? olabilmeleri için nefret suçlar?n?n her ?eklini ve her ürünü hedef almal? ve hukuk metinlerinde detaylar?yla ayr? ayr? düzenlenmeli ve yapt?r?mlara ba?lanmal?d?r. Çünkü nefret suçu, toplumdaolu?mu?olan belli bir tahammülsüzlü?ün d??a vurumudur. Yani hedef al?nmas? gereken, toplumdaki genel anlay??t?r ve ki?ilerin s?rf baz? özellikleri nedeniyle ?iddete maruz kalmalar?n?n asla kabul edilemeyecek bir durum oldu?unu devletin a??r cezalarla göstermesi gerekmektedir. Bu nedenle ayn? ?ekilde engelliler, etnik az?nl?k mensuplar? ve ne yaz?kki çok s?kl?kla nefret cinayetine kurban giden LGBT bireyler gibi gruplar da nefret suçlar? yasas? ile koruma alt?na al?nmal?d?r.

Sonuç olarak; her insan evrene eklenmi? orijinal bir parçad?r.Bu nedenle bireyin geli?tirilmesi sürecinde, zihinsel, duygusal ve tinsel aç?lardan bütüncül bir yakla??m benimsenmelidir. Ne yaz?k ki;günümüzde Teknoloji sezgiler ve esteti?i yok etmi?, insan zekâs? tek yönlü olarak geli?mi?tir. Oysa ki insan?n mekanik dü?üncenin yan? s?ra müzik, do?a, kültür, tarih, ileti?im gibi alanlara da ihtiyac? bulunmaktad?r. Ku?kusuz Böyle bir insan?n ruhsal dü?ünceleri ince ve hassas ama güçlü, dayan?kl? ve esnek bir yap? kazanacakt?r.
Evreni alg?lamada önemli yol katetmi? bir dü?ün insan? olan Mevlânâ,
Cömertlikte, yard?m etmede akarsu gibi ol!
?efkat ve merhamette güne? gibi ol!
Ba?kalar?n?n kusurunu örtmede gece gibi ol!
Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol!
Tevazu ve alçakgönüllülükte toprak gibi ol!
Oldu?un gibi görün.ya da göründü?ün gibi ol!

Diyerek sevgi, ho?görü ve alçakgönüllü olman?n önemini vurgulamaktad?r.
Kan?mca; ?u an dünya olarak ihtiyac?n? duydu?umuz en önemli ?ey sevgi, dostluk ve ho?görüdür. Y?lg?nl?klar?n, yorgunluklar?n damarlar?m?zda dola??yor olmas? asla bizi b?kt?rmamal?, y?ld?rmamal?; bizi insani de?erlerden uzakla?t?rmamal?d?r. Bedenimizde, sevgiye aç?k bir yüre?imiz oldu?unu unutturmamal?d?r. Çünkü bize, her?eyden önce yüre?imiz gereklidir. Sevgiyi görmek, duvar?n? örmek ve sevgiyi çevremize cömertçe sunmak için, unutmay?n önce yüre?imiz gerekli bize…sevgiyle, dostlukla, ho?görüyle kal?n.

Yazan: Müjgan Bilgen Özen

http://www.korlerfederasyonu.org.tr/kanun_8345.asp

http://www.korlerfederasyonu.org.tr/kanun_8864.asp