Adalet Bakanl??? Hukuk ??leri Genel M?d?rl???n?n G?rme Engellilerin Noterlik ??lemlerine ?li?kin G?r???


ADALET BAKANLI?I Hukuk ??leri Genel M?d?rl??? Konu :G?rme Engellilerin Noter ??lemleri

?mza atabilen g?rme engellilerin noterlerde yapt?klar? i?lemlerde: i?lemin iki tan?k huzurunda yap?lmas? uygulamas?n?n zorunluluk olarak dayat?lmay?p i?lemin iki tan?k huzurunda yap?l?p yap?lmayaca?? karar?n?n g?rme engelli bireyin ?zg?r iradesine b?rak?lmas?n?n, bu d?zenlemelerle var?lmak istenen nokta g?z ?n?nde bulunduruldu?unda hem kanun koyucunun hem de bilhassa avukatl?k, psikologluk, ??retmenlik, ?st d?zey y?neticilik vb. meslekleri icra eden g?rme engelli bireylerin iradelerine rolex replica watches daha uygun olaca?? belirtilerek imza atabilen g?rme engellilerin ?zellikle d?zenleme ?eklindeki i?lemlerinin zorunlu olarak iki tan?k huzurunda yap?lmas? uygulamas?n?n, mevzuat h?k?mlerine uygun hale getirilmesinin sa?lanmas? i?in uygulay?c?lar nezdinde gerekli i?lemlerin yap?lmas? talebinin i?eren ilgi yaz?n?z ile konu incelendi.

Bilindi?i ?zere Noterlik Kanununun Dokuzuncu K?sm?n?n "Uyulmas? Gerekli Genel H?k?mler" ba?l?kl? Birinci B?l?m?nde yer alan "?lgilinin i?itme, konu?ma veya g?rme engelli olmas?" ba?l?kl? 73 ?nc? maddesi 5378 say?l? Engelliler Hakk?nda Kanun ile yap?lan de?i?iklikle; "Noter, ilgilinin i?itme, konu?ma veya g?rme engelli oldu?unu anlarsa, i?lemler engellinin iste?ine ba?l? olmak ?zere iki tan?k huzurunda yap?l?r. ?lgilinin i?itme veya konu?ma engelli olmas? ve yaz? ile anla?ma imkan?n?n da bulunmamas? halinde, iki tan?k ve yeminli terc?man bulundurulur.? h?km?n? ve yine Noterlik Kanununun 5378 say?l? Kanun ile de?i?ik 75 inci maddesinin 2 nci f?kras? da "Bir noterlik i?leminde imza at?lm?? veya imza yerine ge?en el i?areti yap?lm?? olmas?na ra?men, ilgilisi ister veya ad?na i?lem yap?lan ve imza atabilen g?rme engelliler hari? olmak ?zere noter, i?lemin niteli?i, imzay? atan veya el i?aretini yapan ?ahs?n Replica IWC Portuguese watches durumu ve kimli?i bak?m?ndan gerekli g?r?rse, yukar?daki f?kradaki us?l dairesinde ilgili, tan?k, terc?man veya bilirki?inin parma?? da bast?r?l?r. M?h?r kullan?lmas? h?linde parma??n da bast?r?lmas? zorunludur." h?km?n? i?ermektedir.

Yine, 01.10.2011 tarihinde y?r?rl??e giren 6100 say?l? Hukuk Muhakemeleri Kanununun, imza atamayanlar?n durumu ba?l?kl? 206. maddesi, Kanunun "?spat ve Deliller" ba?l?kl? d?rd?nc? k?sm?n?n, "Belge ve Senet" ba?l?kl? ?kinci b?l?m?nde d?zenlenmi?tir. An?lan maddenin 1. f?kras?, "?mza atamayanlar?n m?h?r veya bir alet ya da parmak izi kullanmak suretiyle yapacaklar? hukuki i?lemleri i?eren belgelerin senet niteli?ini ta??yabilmesi, noterler taraf?ndan d?zenleme bi?iminde olu?turulmas?na ba?l?d?r" h?km?n? ihtiva etmektedir. Madde metninden de a??k?a anla??ld??? gibi, imza atamayanlar?n senet niteli?ini ta??mas? istenen hukuki i?lemlerinin, noterler taraf?ndan d?zenleme bi?iminde yap?lmas? gerekti?i ?ng?r?lm??t?r.

Ancak, HMK ile ayn? tarihli Resmi Gazete'de yay?mlanarak 01.07.2012 tarihinde y?r?rl??e giren T?rk Bor?lar Kanununun "?mza" ba?l?kl? 15 inci maddesinin 3 ?nc? f?kras?, "G?rme engellilerin talepleri halinde imzalar?nda ?ahit aran?r. Aksi takdirde g?rme engellilerin imzalar?n? el yaz?s? ile atmalar? yeterlidir" h?km?n? i?ermektedir. Noterlik Kanununun 73 ?nc? maddesine ko?ut olan bu d?zenlemeyle kanun koyucu, g?rme engellilerin kural olarak tek ba?lar?na imzalar?yla kendilerini ba?layan bir i?lem yapabileceklerini, ancak talepleri halinde tan?k da bulundurabileceklerini benimsemi?tir.

6762 say?l? T?rk Ticaret Kanununun poli?elerde imzay? d?zenleyen ve 690 ?nc? madde yollamas?yla bonolar hakk?nda da uygulanmas? gereken "imza" ba?l?kl? 668 inci maddesi, "Poli?e ?zerindeki beyanlar?n el yaz?s? ile imza edilmesi laz?md?r.

El yaz?s? ile olan imza yerine, mihaniki herhangi bir vas?ta veya el ile yap?lan veyahut tasdik edilmi? olan bir i?aret yahut resmi bir ?ahadetname kullan?lmaz.

?m?lar?n el yaz?s? ile imzalar?n?n usulen tasdik edilmi? olmas? l?z?md?r" h?km?n? i?ermekteyken, bu maddenin 3 ?nc? f?kras? 5378 say?l? Engelliler Hakk?nda Kanunun 50 nci maddesi ile y?r?rl?kten kald?r?lm?? ve 6102 say?l? T?rk Ticaret Kanununun ayn? konuyu d?zenleyen 756 nc? maddesinde de g?rme engellilerin imzalar?n?n tasdikini arayan, benzer bir d?zenlemeye yer verilmeyerek madde, "Poli?e ?zerindeki beyanlar?n el ile imza edilmesi gerekir.

El ile at?lan imza yerine, mekanik herhangi bir ara? veya elle yap?lan veya onaylanm?? bir i?aret veya resm? bir ?ahadetname kullan?lamaz." ?eklinde d?zenlenmi?tir. Bu ?ekilde, g?rme engellilerin senet tanziminde (poli?e, bono) g?renlerden farkl? bir ?ekil ?art? kalmam??t?r (bu y?nde Y. 12. H.D. 03.07.2008 tarihli, E:2008/8941, K:2008/14229 say?l? karar?). 17.08.2013 tarihli ve 28738 say?l? Resmi Gazetede yay?mlanarak y?r?rl??e giren Tapu Sicil T?z???n?n "Tan?k bulundurulmas? gereken haller" ba?l?kl? 24. maddesinin 1. f?kras?nda; tapu i?lemlerinde, istem sahiplerinden biri veya birka??n?n imza atamamas?, okuma ve yazma bilmemesi, kimliklerinde ??pheye d???lmesi, ?l?nceye kadar bakma s?zle?mesi ile mevzuat?n ?ng?rd??? di?er h?llerde iki tan?k bulundurulaca?? d?zenlendikten sonra 2. f?kras?nda istem sahibinin, i?itme, konu?ma veya g?rme engelli olmas? h?linde, i?lemlerin iste?e ba?l? olarak iki tan?k huzurunda yap?laca??, engellinin tan?k istememesi h?linde, bu hususun istem belgesinde veya resm? senette belirtilece?i, ilgilinin i?itme veya konu?ma engelli olmas? ve yaz? ile anla?ma imk?n?n?n da bulunmamas? h?linde, i?aret dilinden anlayan yeminli bilirki?i bulundurulaca?? d?zenlenmi?tir. Yani g?rme engelliler, imza atamayan ve okuma yazma bilmeyenlerden farkl? bir grup olarak d?zenlenmi? ve g?rme engellilerin tapu i?lemlerinin iste?e ba?l? olarak iki tan?k huzurunda yap?laca?? belirtilmi?tir.

Yine 18.06.2016 tarihli ve 29746 say?l? resmi Gazetede yay?mlanarak 01.01.2017 tarihinde y?r?rl??e girecek olan "Bankac?l?k Hizmetlerinin Eri?ilebilirli?ine Dair Y?netmelik" in 8. maddesinin 4. f?kras?, "G?rme engelli m??teriler, bankac?l?k hizmetlerine ili?kin s?zle?melerle ilgili bilgi edinme ve inceleme haklar?m kullanmalar? akabinde s?zle?meye imza atabilirler. Bu kapsamda ki?inin talebi olmaks?z?n, engelli m??terilere y?nelik farkl? bir uygulamaya gidilemez." h?km?n? i?ermektedir.

T?m bu d?zenlemeler ve "imza atabilen g?rme engelliler" ibaresini i?eren ve halen y?r?rl?kte bulunan Noterlik Kanununun 5378 say?l? Kanun ile de?i?ik 75 inci maddesinin 2 nci f?kras? birlikte de?erlendirildi?inde; d?zenleme ?eklinde yap?lmas? zorunlu olmayan noterlik i?lemlerinin 73 ?nc? madde uyar?nca ancak g?rme engellinin iste?ine ba?l? olarak iki tan?k huzurunda yap?lmas? gerekti?inin a??k oldu?u, HMK n?n 206. maddesinin ilk f?kras?nda yer alan "imza atamayanlar" ifadesinden kimlerin anla??lmas? gerekti?i belirlenirken g?rme engellilerin, imza atabilen g?rme engelliler ve imza atamayan g?rme engelliler olarak farkl? kategorilerde de?erlendirilmesi gerekti?i; imza atamayan g?rme engellilerden, okuma yazma bilmedi?i i?in imza atamayanlar?n, imza atabilen g?rme engellilerden ise okuma yazma bilen ve imza atabilen g?rme engellilerin anla??lmas? gerekti?i ve imza atabilen g?rme engellilerin noterlik i?lemlerinde 73 ?nc? madde uyar?nca talepleri halinde tan?k bulundurabilecekleri d???n?lmektedir.

Noterlik Kanununun 84 ?nc? ve devam? maddelerinde, d?zenlenmi? olan "D?zenleme" ?eklindeki noterlik i?lemlerine gelince; Kanunun 86 inci maddesinde, d?zenleme bi?iminde yap?lan noter i?lemlerinde ilgilinin tutana?? okuyarak i?eri?in iste?ine uygun olup olmad???n? kontrol etmesi gerekti?ine vurgu yap?larak, 87 nci maddesinde, "ilgili okuma ve yazma imkan?na sahip de?ilse, haz?r bulundurulacak iki tan?k huzurunda maksad?n? notere beyan eder. Noter, bu beyan? yazd?ktan sonra tutanak okunur. Ancak i?lemin tan?k huzurunda yap?lmas?n? emreden di?er kanunlar?n h?k?mleri sakl?d?r. ?lgili ve tan?klar, beyan?n aynen yaz?ld???n? ifade ettikten ve bu husus tutana?a ge?irildikten sonra alt?n? imza ederler" h?km?ne yer verilmi?tir. Bu d?zenlemelere bak?ld???nda Noterlik Kanununun 86-87 inci maddelerinin g?rme engellilere has yap?lm?? d?zenlemeler olmad?klar?, maddelerde ilgilinin "okuma ve yazma imkan?na sahip" olmama ve bu sebeple i?lemin i?eri?ine v?k?f olamama halinin d?zenlendi?i g?r?lmektedir.

Gerek ilgi yaz?n?zda de?inilen, gerek g?rme engelliler ad?na hareket eden sosyal toplum kurulu?lar?n?n Genel M?d?rl???m?ze daha ?nce ilettikleri taleplerinde belirtilen hususlar ve gerekse de teknolojik geli?meler birarada de?erlendirildi?inde art?k g?rme engelli her birey i?in fiilen okuma ve yazma imkan?na sahip olmaman?n, i?lemin i?eri?ine v?k?f olamama sonucunu zorunlu olarak do?urmayaca?? d???n?lmektedir. Zira g?n?m?zde, e?itim alm??, mesleki kariyer sahibi ve ?rne?in telefonuna e-posta yoluyla iletilen evrak?n i?eri?ine v?k?f olmas?na olanak sa?layacak, kendisine g?nderilen bilgiyi, bu bilginin amac?na uygun olarak makul bir s?re incelemesine elverecek ?ekilde kaydedilmesini ve de?i?tirilmeden kopyalanmas?n? sa?layan ve bu bilgiye aynen ula??lmas?na imk?n veren k?sa mesaj, elektronik posta, internet, CD, DVD, haf?za kart? ve benzeri her t?rl? ara? veya ortam? ifade eden kay?tl? veri saklay?c?s? gibi teknolojik imkanlara sahip pek ?ok g?rme engelli vatanda??m?z bulunmaktad?r.

Bu itibarla, g?rme engelli bir bireyin ilgilisi oldu?u d?zenleme ?eklinde bir noterlik i?lemi yap?l?rken iki tan?k bulundurulmas?n? arzu etmemesi ve imza atabilmesi halinde, noterin ilgilinin ger?ek iste?i hakk?ndaki beyan?n? yazd?ktan sonra g?rme engelli vatanda??n haz?rlanan i?lemin i?eri?ine teknolojik geli?melerden faydalanarak v?k?f olmas? sa?lan?r ve bu husus da tutana?a ge?irilirse i?lemin iki tan?k huzurunda yap?lmas? zorunlulu?unun ortadan kalkm?? olaca?? de?erlendirilmektedir. Konu hakk?ndaki g?r???m?z T?rkiye Noterler Birli?ine de 06.12.2016 tarih ve 14359/18420 say?l? yaz?m?z ile iletilmi?tir.